Ŝakjamuno Budho realiĝi iluminiĝon vidante la matenan stelon. Li diris, “Mi kaj ĉiuj estaĵoj sur tero kune atingas iluminiĝon samtempe.”

Ŝakjamuno foriris el sian palacon unu nokton kiam li estis dek naŭ jaroj aĝa kaj forrazis liajn harojn. Poste li pasis ses jarojn praktikadante asketajn ekzercojn. Tiam li sidiĝis sur nerompebla sidloko, tiel senmova, kiel ke estis araneaĵoj en sia brovoj, birda nesto sur sia kapo, kaj kanoj kreskis tra lia mato. Tiel li sidis dum ses jaroj.

En lia trideka jaro, en la oka tago de la dekdua monato, li subite iluminiĝis kiam la matena stelo aperis. Tiam li parolis la antaŭajn vortojn, lian unuan muĝon de leono.

Poste li pasigis kvardek naŭ jarojn helpante aliajn per instruado, restante neniam en izolo. Kun nur unu robo kaj bovlo, li nenion mankis. Li instruis en pli ol tri cent sesdek kunvenejoj kaj tiam fine li konfidis la trezorejon de la okulo de vero al Kasjapo kaj ĝia transdono daŭrigis ĝis nun. Efektive, tiu estas la radiko de la transdono kaj la praktiko de la vera instruo en Barato, Ĉinio kaj Japanio.

La konduto de Ŝakjamuno Budho dum sia vivdaŭro estas modelo por la disĉiplojn li postlasis. Kvankam li eble havis la tridek du specialajn markojn de grandeco kaj la okdek specojn de bonmanierecoj, li tenis la formon de malnovaj almozulo, ne malsama de iu ajn alia.

Do ekde kiam li estis en la mondo, tra la tri periodoj de lia instruado – aŭtentan, imitaĵo, kaj forlasita – tiuj kiuj serĉas la vojon de lia instruado imitis budhaj formo kaj manieroj, ili uzis la fonduso de la Budho, kaj en ĉiuj siaj agoj ĉiam konsiderita la tasko de memkompreno plej antaŭa. Esti estinta transdonita de Budho al Budho, de majstro al majstro, la vera instruo neniam malaperus. Tiu rakonto klare indikas al tio.

Kvankam kion la Budho montris kaj klarigis la pli ol tricent sesdek kunvenoj super kvardek naŭ jaroj estis la sama, la diversaj rakontoj, paraboloj, metaforoj kaj klarigoj ne iris preter la principon ilustrita en la historio de sia iluminado.

Tio estas diri, “mi” ne estas Ŝakjamuno Budho – eĉ Ŝakjamuno Budho devenas tiu “mi.” Kaj ne nur ĝi naskas Ŝakjamunon Budhon – “ĉiuj estaĵoj sur la tero” ankaŭ venis de ĉi tie. Kiel kiam vi levos reton ĉiuj truoj leviĝas, same kiam Shakyamuni Budho iluminiĝis tiom, ankaŭ ĉiuj estaĵoj sur tero iluminiĝis. Kaj ne nur ĉiuj estaĵoj sur tero, kiuj iluminiĝis – ĉiuj budhoj de estinteco, estanteco,, kaj estonteco ankaŭ atingis iluminiĝo.

Kvankam ĉi tiu estas tiel, ne pensu pri Ŝakjamuno Budho kiel iĝinte iluminiĝinta – ne vidu Ŝakjamuno Budho ekster ĉiuj estaĵoj sur la tero.

Tamen ege diversaj la montoj, riveroj, tero, kaj ĉiuj formoj kaj aperoj eble estus, ĉiuj ili estas en la okulo de la Budho. Kaj vi ankaŭ staras en la okulo de la Budho. Kaj ne estas simple ke vi staras tie – la okulo iĝis vi. La okulo de Budho fariĝis ĉies tuta korpo, ĉiu staranta alta.

Sekve, tiu ĉi klara brila okulo, kiu ĉirkaŭprenas la tutan tempon, ne devus esti pensita pri kiel la homoj kiuj estas evidente tie ĉi – vi estas la okulo de Budho, Budho estas via tuta korpo.

Tiu ĉi estanta tiel, kion vi nomas la principo de iluminiĝo? Mi petas vin, estas la Budho iluminita kun vi? Ĉu vi eble estis iluminita kun la Budho? Se vi diras, ke vi fariĝis iluminita kun Budho aŭ vi diras Budho iĝas iluminita kun vi, tiu ne estas la Budho iluminiĝo tute. Sekve, ĝi ne devus nomita la principo de iluminiĝo.

Malgraŭ tio, “mi” kaj “kune” estas nek unu nek du. Via haŭto, karno, ostoj, kaj medolo estas ĉiuj “kune” kaj la gastiganto en la domo estas “mi”. Ĝi ne havas felon, karnon, ostojn, aŭ medolon, ĝi ne havas malneta fizikan aŭ mensan elementojn. Fine parolante: “Se vi volas scii la senmortan personon en la kabano, kiel ĝi ne eblis sen tio haŭto sako?” Do vi ne devas kompreni la estaĵojn sur tero kiel aparte de vi mem.

Dum la sezonoj venas kaj iras, kaj la montoj, riveroj kaj tero ŝanĝas kun la tempoj, vi devus scii ke tio estas Budho levanta siajn brovojn kaj palpebrumanta okulojn – tiel estas la “sola korpo malkaŝitaj en miriadaj formoj.” Estas “elvisanta miriadaj nformojn” kaj “ne elviŝanta miriadajn formojn.” La antikvaj adepto Fayano diris, “Pri kio elviŝi aŭ ne elviŝi povas paroli?” kaj Dizango diris, “Kiun vi nomas miriadaj formoj?”

Do, studante de ĉiuj anguloj, penetrante en ĉiuj manieroj, vi devas klarigi la iluminiĝo de Budho kaj komprenas vian propran iluminiĝo. Mi volas ke vi ĉiuj vidas ĉi rakonton apude kaj povas klarigi ĝin, lasanta la klarigo flui el via propra koro, ne pruntado la vortojn de alia.

Mi ankaŭ volas aldoni humila parolo al tiu rakonto:

Unu branĉo elstaras sur la malnova abrikoto arbo;
Dornoj elvenu samtempe.